حسابداری چیست؟ تعاریف متعددی برای مفهوم حسابداری وجود دارد؛ در میان این تعاریف، آنچه که ملموس است ضرورت وجود حرفه حسابداری در هر کسب‌وکاری است. چراکه از زمان قدیم تا به امروز در تمامی داد و ستدهای اقتصادی و اجتماعی، حسابداری نقش پررنگی داشته است. در حقیقت حسابداری یکی از عوامل موثر در بقای هر کسب‌وکاری است و طبق تعریف ویکی پدیا، به نوعی زبان تجارت نیز خوانده می‌شود.
یک حسابدار با ارائه گزارشات مالی و تحلیل و بررسی شرایط اقتصادی در هر کسب‌وکاری، اطلاعات لازم را در اختیار تمامی مدیران و ذینفعان اقتصادی قرار می‌دهد. در واقع این حسابدار است که با یک زبان مشترک که همان حسابداری است، رابط تمامی بخش‌ها، مشاغل، فعالیت‌ها و افراد است. در ادامه مقاله کوتاه حسابداری، شاخه‌های آن و آینده حسابداری را مطالعه خواهید کرد.
تاریخچه حسابداری؛ حسابداری چند سال قدمت دارد؟
حسابداری مدرن برای اولین بار با تعریف واژه تراز و تعادل در حساب‌ها توسط پاچیولی در سال 1494 مطرح شد. کتاب پاچیولی، اولین منبع حسابداری مدرن تا به امروز است. هرچند برخی از اسناد کشف شده در مورد حسابداری حکایت از این دارد که متعلق به 2000 تا 3300 سال قبل از میلاد مسیح هستند و در مصر و بین‌النهرین به دست آمده بودند. این اسناد نشان دهنده این است که وجود تجارت و معامله بین افراد، آن ها را به داشتن چنین اسنادی نیازمند کرده است.
در ایران هم داده‌های تاریخی که از شهرهایی مثل شوش به دست آمده است نشان می‌دهد که این موضوعات در کشور ما هم رواج بسیاری داشته است. در ضمن در دوران هخامنشیان هم نظام اداری بسیار منظمی وجود داشته است و موضوعات مالی و دستمزد افراد مورد توجه پادشاهان بوده است. پیشرفت در زمینه حسابداری در تمامی دوره‌ها در ایران ادامه یافت و در دوران مشروطه نیز به اوج خود رسید. آقای فضل الله اکبری که در سال 1300 متولد شدند را نیز پدر علم حسابداری ایران نامیده‌اند.
رشته ی حسابداری چیست؟ تعریف حسابداری به زبان ساده
حسابداری به عنوان یکی از رشته‌های تحصیلی پرطرفدار به‌حساب می‌آید که سالانه تعداد زیادی از دانشجویان در این رشته فارغ التحصیل می‌شوند. در واقع رسیدگی به امور مالی و حسابداری در هر مکانی وجود دارد و این کار را باید به کسانی سپرد که در اصول حسابداری، خبره باشند. در گذشته این امور در ارگان‌های مختلف معمولاً به دست کسانی انجام می‌شد که امور مالی را به صورت تجربی آموخته و شاید هم خیلی بر آن تسلط نداشتند.
اما امروزه به دلیل این که زمان، اهمیت زیادی پیدا کرده است، معمولاً از فارغ التحصیلان رشته حسابداری در این امور استفاده می‌شود تا علاوه بر انجام دادن دقیق امور، کارها را با سرعت و کیفیت بیشتری انجام دهند. در واقع کار حسابداری، امروزه به خودی خود یک تخصص مستقل محسوب می‌شود و باید کسانی در این کار فعال باشند که حسابداری را به طور تخصصی مطالعه و تجربه کرده باشند.
تحقیق درباره رشته حسابداری چیزی است که بسیاری از دانشجویان به دنبال آن هستند و می‌خواهند از ابتدا مسیر کاری خود را مشخص کنند. بسیار از افراد در زمان انتخاب رشته دانشگاه، براساس رتبه و نام دانشگاه، تصمیم‌گیری نهایی را انجام می‌دهند؛ بدون اینکه در مورد رشته تحصیلی و آینده شغلی‌شان بررسی‌های کاملی را انجام داده باشند. ما به شما پیشنهاد می‌کنیم ابتدا بر اساس علاقه و پس از آن آینده حرفه کاریتان تصمیم‌گیری انجام دهید.
اگر به حسابداری و امور مالی علاقه دارید، اگر فردی منظم و دقیق، باحساب‌وکتاب و دارای ذهنیتی تحلیلگر هستید، این رشته مناسب فردی همچون شماست. همانطور که از گذشته تا به امروز حسابداری اساس تصمیمات مالی و آینده هر کسب‌وکاری بوده، امروزه نیز با گسترش تکنولوژی‌های جدید مانند AI و IOT و افزایش نیاز بازار کار به فردی که از تخصص و دانش کافی در حسابداری برخوردار باشد بیش‌ازپیش نیاز است.
تعریف خلاصه حسابداری این است که در این رشته (accounting) فرایندهایی نظیر جمع‌آوری اطلاعات، ثبت و طبقه‌بندی کردن اطلاعات و خلاصه کردن آنها وجود دارد و همچنین حسابدار باید کار تنظیم گزارش‌های مالی را نیز انجام دهد. حسابدار با انجام دادن این کارها و تنظیم این اطلاعات موجب می‌شود که افراد مربوط به آن ارگان مانند معاونان و مدیران و یا ناظران مالیاتی بتوانند به این اطلاعات رجوع کنند و از آنها استفاده کنند.
حسابدار کیست؟ تعریف حسابدار موفق و کاردان
حسابدار به شخصی می‌گویند که عملیات مالی را در هر کسب‌وکاری انجام می‌دهد. حسابداری در رگ و خون هر صاحب موفق کسب‌وکاری است. همه ما در ذهنمان افرادی مسن را می‌شناسیم که از حجله‌های بازار به ثروت‌های کلانی دست یافته‌اند و در یک کلام گفته‌ایم که وی شخصی باهوش حسابداری بالاست! در ایران قدیم به حسابدار “میرزا” می‌گفتند، بعدها به حسابدار قدیم دفتردار گفتند و در نسل‌های بعدی واژه حسابدار به صاحب این جایگاه افزوده شد
حسابداری چیست؟
ضمن اینکه ابزار حسابداری امروزه به جای چرتکه به ابزارهای الکترونیکی و نرم‌افزارهای مالی ارتقا یافته است. امروزه به هر فارغ‌التحصیل حسابداری، حسابدار می‌گویند. اما واقعیت امر این است که یک حسابدار همانند هر فرد متخصص دیگری در سایر رشته‌ها، علاوه بر گذراندن دوره‌های آموزشی تخصصی و باکیفیت باید در بازار کار نیز تجربه کسب کند.
یک حسابدار چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
کسی که می‌خواهد یک حسابدار شود باید به این نکته توجه داشته باشد که علاقه داشتن به ریاضیات یکی از شروط لازم برای این کار است. به کسانی که از ریاضی فراری هستند توصیه می‌کنیم که به هیچ عنوان سمت رشته حسابداری نیایند. به دلیل این که شما در حسابداری همیشه با اعداد و ارقام سر و کار خواهید داشت. البته تنها علاقه به ریاضیات نیست که از شروط لازم برای حسابدار شدن است بلکه یک حسابدار باید به اصول نگارشی هم مسلط باشد.
علاوه بر این‌ها باید این نکته را نیز به شما بگوییم که حسابدارها معمولاً در سر کار، ساعت‌های زیادی را بر روی یک صندلی و پشت میز می‌گذرانند و کسی که می‌خواهد حسابدار شود باید تحمل این کار را هم داشته باشد. حسابداری شغلی است که می‌تواند برای شما درگیری‌های ذهنی زیادی به وجود آورد. معمولاً کسانی که حسابدار یک شرکت هستند، حتی در تعطیلات نیز نمی‌توانند بی‌خیال امور مالی و حسابداری شرکت خود شوند.
البته هدف ما این نیست که این شغل را کار سختی جلوه دهیم فقط خواستیم که شما در مورد حقایق این رشته بیش‌تر بدانید. لازم به ذکر است که کسانی هستند که آن قدر به این رشته علاقه دارند که اصلاً احساس سختی در این کار نمی‌کنند و این شغل برای آنها خیلی هم شیرین است. اما حسابداران هم همانند افراد حاضر در هر حرفه‌ای، دارای ویژگی‌های مشترکی هستند . (البته نمی‌توان این ویژگی‌های شخصیتی را به همه افراد تعمیم داد)
برخی از ویژگی‌های حسابداران به شرح زیر است :
- ذهنیتی منظم و منطقی
- با پشتکار، متمرکز و دقیق
- دارای اعتماد به نفس و روحیه درستکاری
- علاقه‌مند به کسب دانش و به‌روز بودن
فرصت‌های شغلی حسابداری
حسابداری از جمله مشاغل ضروری هر کسب‌وکاری است. هر کسب‌وکاری بسته به حجم فعالیت، حداقل به یک حسابدار برای سروسامان بخشیدن امور مالی نیاز دارد. پس اگر شما در ابتدای مسیر انتخاب رشته و حرفه هستید و به حسابداری علاقه‌‌مندید؛ شک نداشته باشید که این حرفه آینده شما را می‌سازد! همچنین اگر به دنبال تحقیق رشته حسابداری هستید در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
در رده‌بندی مشاغل سخت حسابداری در رتبه پنجم قرار دارد و این به معنای حساسیت این حرفه در بقای هر کاری است. از طرفی حسابداری در لیست فهرست اولیه مشاغل پردرآمد دنیا نیز به‌‌شمار می‌آید. شاید یک حسابدار همانند پزشک و یا خلبان با جان افراد کاری نداشته نباشد ولی اطمینان از وضعیت مالی هر شرکت و یا هر فردی در ذهن توانمند و با خرد اوست که انجام می‌پذیرد.
اگر به عنوان یک حسابدار در یک مجموعه مشغول به کار هستید، حتما یکی از این سمت‌ها را خواهید داشت:
حسابدار عمومی
حسابدار یک مجموعه کارهای زیادی را برعهده دارد. البته این موضوع بستگی به این دارد که حجم فعالیت‌ها به چه شکلی باشد؛ اما جمع آوری و ثبت و خلاصه کردن اطلاعات ، طبقه بندی اطلاعات و تهیه گزارش‌ها و صورت‌های مالی از مهم‌ترین وظایف اوست.
حسابدار پروژه ای
این شخص بر روی پروژه‌ها دقت و تسلط لازم را دارد و تنها برای این به کار گرفته می‌شود تا نظارت همه جانبه‌ای را بر روی پروژه موردنظر داشته باشد و مواردی از قبیل پیشرفت پروژه و بررسی دقیق هزینه‌های جاری و احتمالی را گزارش میکند.
حسابدار حقوق و دستمزد
حسابدار حقوق و دستمزد با امور مربوط به کارکنان در ارتباط است. بنابر این سطح وسیعی از امور مالی و حسابداری پرسنل به عهده حسابدار حقوق و دستمزد است. حسابدار حقوق و دستمزد زیر نظر سرپرست حسابداری فعالیت میکند. در زمان غیبت سرپرست حسابداری، مدیر مالی به جای او مسئولیت دارد.
حسابدار صنعتی
حسابدار صنعتی وظایفی مهمی را در سازمان برعهده دارد و معمولا با مدیریت و هیات مدیره در ارتباط بیشتری است. وظایفی مثل همکاری در برنامه ریزی و اجرای برنامه‌ها و بودجه‌های سازمان و یا تعیین ارزش موجودی بخش‌های مختلف با هدف هزینه یابی و تعیین قیمت و همچنین کنترل میزان موجودی بر عهده اوست.
حسابدار انبار
تمامی وظایفی که حسابدار انبار برعهده دارد در راستای دستیابی به موجودی کمی و وضعیت کیفی کالاها و کنترل دارایی موجود در انبار است. از جاییکه انبار و بررسی موجودی آن یکی از وظایف بسیار کلیدی در هر شرکتی است، معمولا با کمک یک حسابدار انبار می‌توان موجودی و نقطه سفارش کالاها را براحتی تحت مدیریت داشت.
حسابدار مالیاتی
حسابدار مالیاتی یکی از تخصص‌هایی است که به علت اهمیت موضوع مالیات ایجاد شده است. در این شیوه کاری حسابدار به جای رسیدگی به صورت‌های مالی مختلف تنها روی مبحث مالیات و حسابداری امور مالیاتی تمرکز میکند. معمولا در این سمت از افراد باتجربه و باسابقه استفاده می‌شود.
حسابدار مالی
در فرآیند حسابداری مالیتجزیه و تحلیل معاملات تجاری و تهیه صورت‌های مالی انجام می‌شود که سلامت مالی یک شرکت را نشان می‌دهد. اما یک حسابدار مالی وظایفی مثل تهیه گزارش مالی، تهیه گزارش سود و زیان، انجام ممیزی داخلی و تهیه صورت‌های هفتگی جریان نقدی و کنترل مخارج و جریان نقدی را برعهده دارد.
حسابدار دولتی
یک حسابدار دولتی وظایف متعددی را برعهده دارد که مواردی مثل برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد کنترل بودجه است. به عبارت ساده‌تر یک حسابدار دولتی اطلاعات مالی تمام وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، و … جمع آوری، طبقه بندی، پردازش و گزارش میکند تا تصمیم گیری‌های مالی و برنامه‌های مصوب بودجه سالانه به خوبی مدیریت شود.
حسابدار بیمه
یک حسابدار بیمه فرق چندانی با یک حسابدار عمومی ندارد اما تسلط بر نرم افزارهای بیمه از الزامات این شغل است. در واقع حسابدار بیمه به حساب و حق بیمه شدگان تامین اجتماعی رسیدگی می کنند و دارای اهمیت بسیار بالایی نیز هست.
ممیز مالیاتی
ممیز مالیاتی فردی قابل اعتماد و کاردان است که از سمت وزارت امور اقتصادی و دارایی انتخاب می‌شود. وظیفه او بررسی اظهارنامه‌های مالیاتی است. او با تشخیص میزان مالیات و تعیین میزان مالیات قابل دریافت در حوزه‌های مالیاتی به فعالیت‌های مربوطه مشغول است.
دستیار حسابدار
دستیار حسابدار معمولا شخصی است که تحصیلات زیادی ندارد اما به شدت مشتاق یادگیری و پیشرفت است. بنابراین برخی از کارفرمایان افرادی با مدرک دیپلم را هم در این زمینه می‌پذیرند و این شانس را به آنها می‌دهند تا به ندرت پیشرفت کنند. البته در برخی از سازمان‌ها داشتن مدرک کاردانی الزامی است. همچنین داشتن مهارت‌های کامپیوتری، سازماندهی امور، مهارت برقراری ارتباط و توجه به جزئیات از ویژگی‌های این حرفه است.
سرپرست حسابداران
مهم‌ترین وظیفه سرپرست حسابداران کمک به مدیریت مالی است. این افراد با برنامه‌ریزی و نظارت بر تیم حسابداری و ارزیابی عملکرد افراد به هدایت تیم می‌پردازد. آنها معمولا عملیات پیچیده‌ای مثل تهیه گزارش‌های مالی را برعهده دارند و در جلسات با هیات مدیره پاسخگوی ابهامات مالی هستند. سرپرستان حسابداری باید مهارت‌هایی مثل انجام کار تیمی، فنون مدیریتی و شایستگی‌های فنی را داشته باشند.
مسئول/ رئیس حسابداری
رئیس حسابداری در هر سازمانی مسئولیت‌هی متعددی را برعهده دارد. وی تمامی فعالیت‌ها و رویدادهای مالی را به شکل روزانه تحت‌نظر دارد. این امور فعالیت‌هایی مثل نظارت بر گردش وجوه نقد یا تمامی دریافتی‌ها و پرداختی‌ها است و بررسی، نظارت، کنترل و تأیید کلیه اسناد و صورت‌های مالی یک شرکت بر عهده رئیس حسابداری است.
مدیر مالی
مدیر مالی یکی از پایه‌های موفقیت هر سازمانی است. مدیریت بر منابع و مصارف یکی از مهم‌ترین وظایف اوست. شاید برقراری ارتباط موثر یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک مدیر مالی موفق باشد. او به دلیل ارتباط مداوم با افرادی در سازمان‌های مالیاتی و یا حسابرسی و بیمه باید فردی با روابط عمومی بالا باشد تا در مواقع حساس بتواند از کمک آنها بهره ببرد. در ضمن یک مدیر مالی باید بتواند مشکلات شرکت را در حوزه‌های مالی و سرمایه‌گذاری تشخیص و به ارائه راه‌حل بپردازد. در کنار این موارد بحث مدیریت منابع انسانی و برنامه‌ریزی برای آنها را نیز باید به این لیست اضافه کرد.
حسابرس مستقل
یک حسابرس مستقل توسط افراد یا شرکت‌های مستقل و حرفه‌ای معرفی شده و به ارائه خدمات می‌پردازند. خدمات و اقدامات این افراد عبارتند از انجام عملیات حسابرسی، خدمات حسابداری، انجام امور مربوط به نرم افزار حسابداری، مشاوره در امور مالیاتی و تهیه گزارش‌های اختصاصی برای بانک‌ها است.
تحلیلگر مالی
یک تحلیلگر مالی وظیفه جمع‌آوری داده‌های اقتصادی را برعهده دارد. این دسته از افراد داده‌های مالی صنعت و اقتصاد را جمع کرده و عملکرد سرمایه‌گذاری را پبش‌بینی میکند و توصیه‌هایی را در قالب مشاوره سرمایه‌گذاری به افراد و مشاغل ارائه می‌نماید. داشتن مهارت‌های تحلیلی، ارتباطی و فنی از جمله الزامات این شغل است. البته مطلع بودن از تمامی رویدادهای جامعه و کسب تجربه نیز نقش مهمی در موفقیت این رشته دارد.
شاخه‌های حسابداری
وقتی که از حسابداری و انواع آن صحبت می‌کنیم، منظور شاخه‌های مختلف علم حسابداری است. حسابداری دارای چند رشته تخصصی است که عبارتند از: حسابداری مالی، حسابداری دولتی، حسابداری مدیریت، حسابداری صنعتی، حسابداری مالیاتی و حسابداری فروشگاهی. در ادامه هریک از شاخه‌ها را شرح می‌دهیم. مقاله در مورد حسابداری و تمامی شاخه‌های آن در وبلاگ سپیدار موجود است که می‌توانید مطالعه کنید.
حسابداری مالی
شاخه‌ای از علم حسابداری است که به اسم حسابداری گزارش نیز معروف است. اصلی‌ترین هدف این شاخه‌ی حسابداری، تهیه و تنظیم صورت‌های مالی اساسی است. با توجه به این که مالیات در سراسر دنیا باید محاسبه و بررسی شود، تعیین کردن این امر نیاز به شناخت دقیق سود خالص دارد و این کار تنها با نگه داشتن حساب‌ها و تنظیم کردن صورت‌های مالی که مقدار سود را به‌خوبی نشان می‌دهند؛ امکان پذیر است.
از همین رو دولت‌ها به استفاده کردن از صورت‌های مالی موسسات روی آوردند که این صورت‌ها توسط حسابداران مالی تهیه می‌شوند. به طور کلی عمده‌ترین استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی، بانک‌ها هستند و اعتبار دهنده‌ها و بستانکاران نیز از این صورت‌ها استفاده می‌کنند. حسابداری مالی اساس فعالیت‌های مالی شرکت‌ها است و هر آن چیزی است که در اکثر شرکت‌ها به عنوان فعالیت‌های مشخص ثبت در دفاتر و ارائه گزارشات در دوره‌های مالی شناخته می‌شود.
حسابداری دولتی
اصلی‌ترین وظیفه‌ی حسابداری دولتی، کنترل کردن هزینه‌های دولتی است. دولت‌ها وظیفه دارند که درآمدها و هزینه‌های سالانه‌ی خودشان را پیش‌بینی کنند و به مجلس ارائه دهند و به همین دلیل آنها مجبور هستند که برای تعیین بودجه از یک سیستم حسابداری متخصص استفاده کنند که در این کار، آنها را یاری کند. این سیستم حسابداری که دولت‌ها از آن استفاده می‌کنند حسابداری دولتی نامیده می‌شود و امروزه یکی از شاخه‌های مستقل رشته‌ی حسابداری است. کنترل بر هزینه‌ها و درآمد دولت‌ها و پیش‌بینی آنها، نیاز به پیدایش و رواج حسابداری جدیدی تحت نام حسابداری دولتی دارد که به عنوان رشته‌ای جداگانه شروع به کار کند.
حسابداری مدیریت
اصلی‌ترین کار حسابداری مدیریت، ارائه دادن گزارشات اطلاعاتی در مواردی مانند قیمت تمام شده‌ی محصولات، میزان تولید، هزینه‌ها و بهای فروش خدمات و محصولات است. حسابداری مدیریت همچنین بررسی ظرفیت منابع متعدد مانند ظرفیت تولید تجهیزات را نیز بر عهده دارد. حسابداری مدیریت امروزه یک شاخه‌ی مستقل است که حدوداً در اوایل قرن معاصر شکل گرفته است.
حسابداری صنعتی
اولین بار بعد از انقلاب صنعتی اروپا و برای مشخص کردن قیمت تمام شده‌ی محصولات تولید شده به کار گرفته شد. اصلی‌ترین وظیفه‌ی حسابداری صنعتی برآورد کردن هزینهی تمام شده‌ی کلیه عوامل تولیدی است. امروزه حسابداری صنعتی یکی از پرکاربردترین انواع حسابداری است و بخصوص در کشورهای در حال توسعه این شاخه از حسابداری آینده‌ی خوبی از لحاظ شغلی دارد.
به دلیل این که کشورهای در حال توسعه هنوز احتیاج خیلی زیادی به احداث واحدهای صنعتی دارند و با راه‌اندازی این واحدها کسانی که در رشته‌ی حسابداری صنعتی به طور تخصصی تحصیل کرده‌اند شانس زیادی برای استخدام خواهند داشت. حسابداری صنعتی یا بهای تمام شده عموماً در واحدهای صنعتی برای محاسبه قیمت فروش بر مبنای بهای تمام شده هر محصول و ارائه گزارشات برای محصولات، خدمات و فعالیت‌ها استفاده می‌شود.
حسابداری مالیاتی
در حسابداری مالیاتی به محاسبه میزان مالیات بر درآمد موسسات و قوانین و مقررات مالیاتی پرداخته می‌شود. قوانین مالیاتی در تمام کشورهای جهان موضوعی مهم است و محاسبه مالیات، کاری بسیار دقیق و لازم است.
حسابداری فروشگاهی
مدیریت فروشگاه‌ها هم مانند هر کسب‌وکاری باید همراه با حساب‌وکتاب‌های دقیق انجام گیرد. حسابداری فروشگاهی شامل حساب‌وکتاب موجودی اجناس، کنترل حساب‌ها، دریافت و پرداخت، چک‌ها و رسیدها و … است. آنچه در مدیریت فروشگاه اهمیت دارد؛ سرعت و دقت حساب‌ها بدون حتی کوچکترین معطلی در مقابل مشتریان است.
آموزش حسابداری؛ همراه با پادکست آموزشی
هیچ زمانی برای آموزش حسابداری دیر نیست! چه یک دانش‌آموخته رشته حسابداری باشید و یا یک مدیر مالی، فرقی ندارد، به هرحال در مقطعی از روند کارتان به آموزش نیاز پیدا خواهید کرد. برای مثال دوره‌های تخصصی آشنایی با IFRS و ACCA می‌تواند برای هر حسابداری کاربردی باشد. دوره‌های تخصصی حسابداری و کار با نرم افزار حسابداری شرکتی را می‌توانید به صورت حضوری و یا غیر حضوری (آنلاین) بیاموزید. فقط کافی است نگاهی به صفحه آموزش سپیدار سیستم بیاندازید
آینده حرفه حسابداری در ایران
افق شغلی رشته حسابداری نشان می‌دهند که آینده این رشته در ایران بسیار خوب است. امروزه از کوچکترین سازمان‌ها گرفته تا بزرگ‌ترین شرکت‌ها و کارخانجات، همگی به یک حسابدار و یا یک گروه حسابداری نیازمندند. در واقع حسابداری مانند قلب یک مجموعه‌ی کاری است و اگر خللی در کارکرد آن به وجود بیاید، بقیه ی گروه‌های کاری هم با مشکل مواجه خواهند شد.
